Οι τρεις βασικοί πυλώνες για να στηριχθεί η ζηλοτυπία είναι: η δίψα για υπεροχή, ο φόβος να βρεθείτε στη θέση του αδικημένου και να αποκτήσετε την αφορμή να τιμωρήσετε τον σύντροφο σας. Αυτή την μίξη φόβου, θυμού και επιθυμίας να κατηγορήσετε κάποιοι ονομάζουν ζηλοτυπία και κάποιοι αγάπη. Λένε πως αν ζηλεύει - αγαπάει. Και πως ακριβώς το εκδηλώνει? Με φόβο για την υπόληψή του ή με επιθυμία να σας ελέγχει.
Ο πιο διαδεδομένος τρόπος είναι η δίψα για υπεροχή. Η αιτία εδώ είναι οι μεγάλες επιθυμίες και οι ελπίδες που έχει καταστρώσει στο μυαλό του ο ζηλιάρης. Και αν κάποια στιγμή στην πορεία εσείς παραστρατίσετε και δεν θα ανταποκρίνεστε σε αυτά που έχει φανταστεί ή ακόμα χειρότερα, γκρεμίσετε την εικόνα που είχε, τότε αυτός ή αυτή θα το εκδηλώσει με σκηνές ζηλοτυπίας. Με άλλα λόγια η ζηλοτυπία εδώ είναι η έλλειψη ετοιμότητας να χάσει τον σύντροφό του, να μην μπορεί να αντιμετωπίσει το άγνωστο και επομένως τρομακτικό μέλλον. Από τέτοιο φόβο συνήθως διακατέχονται άνθρωποι εξαρτώμενοι από την σχέση τους που δεν μπορούν να υπολογίζουν κυρίως στον εαυτό τους. Αυτή η εξάρτηση δεν είναι ανάγκη να έχει οικονομικούς παράγοντες. Μπορεί να είναι άνθρωποι ευκατάστατοι και οικονομικά ανεξάρτητοι και παρόλα αυτά να εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την σχέση τους κάτι που εκμεταλλεύονται ορισμένοι και για αυτό χειρίζονται πολύ καλά την κατάσταση προς το όφελός τους. Σε αυτή την περίπτωση η ερώτηση "Μ αγαπάς?" θα μπορούσε να αποσκοπεί στο να δώσει περισσότερη πεποίθηση στον ζηλιάρη.
Στην δεύτερη περίπτωση όπου ο ζηλιάρης έχει φόβους μην τον κοροϊδέψουν στην ουσία φοβάται μην τον μειώσουν και τον ξεφτιλίσουν. Έχει την εντύπωση πως ο σύντροφός του καταστρώνει σχέδιο για να τον εκθέσει και εδώ είναι που ο ζηλιάρης κάνει την σκηνή ζηλοτυπίας. Εντάξει αν ο ζηλιάρης εδώ ξέρει τι κάνει γιατί έχει αποδείξεις. Όμως αυτός ο τύπος ζηλοτυπίας τον τυφλώνει. Ο ζηλιάρης προτρέχει και νομίζει ότι τα ξέρει όλα. Δεν του χρειάζεται καν η επαλήθευση όσων έχει φανταστεί, περνάει κατευθείαν στην επίθεση. Όταν τα πράγματα ξεφεύγουν εντελώς το συγκεκριμένο άτομο μπορεί να κάνει σκοπό ζωής το να πιάσει στα πράσα τον σύντροφό του και πολλές φορές παρουσιάζει ως απόδειξη διάφορες λεπτομέρειες που μόνο βάσιμες δεν μπορούν να χαρακτηριστούν.
Στο μεταξύ ο ζηλιάρης πεισματικά αρνείται να αναλάβει την ευθύνη για τα προβλήματά του. Τάχα πως δεν φταίει ο ίδιος αλλά τον αναγκάζει να ζηλεύει ο σύντροφός του. Σε μια τέτοια σχέση ο ζηλιάρης γίνεται σκληρός τύραννος ανηλεώς καταδικάζοντας το αγαπημένο του πρόσωπο.
Υπάρχει μια ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση ότι η ζήλια προκαλείται από δυσπιστία. Είναι σαν να κατηγορούμε την ύπαρξη κλειστών χώρων επειδή είμαστε κλειστοφοβικοι. Και οι κλειστοί χώροι και η δυσπιστία είναι ουδέτερα αλλά οι φόβοι μας γύρω τους είναι υποκειμενικοί. Αν ένα άτομο είναι, γενικά, επιρρεπείς στην ζήλια, η δυσπιστία και τα κίνητρα δεν είναι απαραίτητα. Η παράνοια, δια μαγείας, τα δημιουργεί από το τίποτα.
Η ζηλοτυπία είναι τέρας που δημιουργεί μόνο του την τροφή που το συντηρεί ... (Σαίξπηρ)
