Οι άνθρωποι που έχουν φοβίες συνδέουν το "διάχυτο άγχος" τους με ένα αντικείμενο. Συνήθως όμως αυτό το αντικείμενο δεν είναι επικίνδυνο από μόνο του. Οι φοβικοί συνειδητοποιούν ότι η αντίδρασή τους είναι παράλογη, άλλα αυτή η συνειδητοποίηση απλώς χειροτερεύει την κατάστασή τους. Υπάρχουν πολλές θεωρίες για τις φοβίες και ένας τρόπος για να ερμηνεύσει κανείς το φαινόμενο είναι ότι ο φοβικός προσπαθεί να αντιμετωπίσει σοβαρές εσωτερικές διαμάχες εξωτερικεύοντας τες. Αν υπάρχει "κάτι εκεί πέρα", ο φοβικός λέει "το φοβάμαι και καλύτερα να μην το πλησιάσω". Άλλα στην πραγματικότητα αποφεύγει τον "εαυτό" του. Η αντιπαράθεση με τον εαυτό του είναι συχνά πολύ οδυνηρή και το εξωτερικό αντικείμενο εκπροσωπεί αυτό που θέλει να αποφύγει ο φοβικός.
Για τους περισσότερους ανθρώπους που πάσχουν από φοβίες, τα φοβικά αντικείμενα δεν αποφεύγονται εύκολα. Στην πραγματικότητα, η φοβία αλλάζει τελείως τον τρόπο ζωής τους. Η προοπτική να βγουν έξω, να διασχίσουν το δρόμο, να δουν ένα πουλί ή μια αράχνη μπορεί να τους τρομοκρατεί τόσο ώστε να τους αναγκάσει να μην κάνουν απολύτως τίποτα - πράγμα που ίσως να είναι και ο ουσιαστικός λόγος ύπαρξης της φοβίας.
Άλλα οι συμπεριφοριστές έχουν πετύχει να θεραπεύσουν ένα μεγάλο αριθμό φοβικών. Παράδειγμα οι άνθρωποι που φοβούνται να ταξιδέψουν με το τραίνο. Η θεραπεία ξεκινά με ένα ομαδικό ταξίδι με το τραίνο και με τη συνοδεία του θεραπευτή, μετά χωρίς αυτόν άλλα με τα άλλα μελή της ομάδας όπου θα μπορούν να αλληλοβοηθηθούν και να αντιμετωπίσουν το άγχος τους. Τέλος θα ταξιδέψουν μόνοι τους, ο καθένας χωριστά. Υπάρχει βέβαια ο κίνδυνος να θεραπευτεί ένα σύμπτωμα και κάποιο άλλο να πάρει τη θέση του (εξαφανίζεται η φοβία του τραίνου και εμφανίζεται φοβία για το χιόνι). Άλλα, γενικά τέτοια συμπτωματολογική θεραπεία φαίνεται να έχει επιτυχία γιατί το σύμπτωμα είναι πολύ έντονα συνδεδεμένο με το πραγματικό πρόβλημα.
Έμμονη συμπεριφορά
Ένα άλλο είδος νευρωτικής συμπεριφοράς, που θεωρείται ότι πηγάζει από συναισθήματα ενοχής και απωθημένες επιθυμίες, είναι η ψυχαναγκαστική νεύρωση που ενσωματώνει δυο ξεχωριστές αντιδράσεις. Παρατηρούνται τόσο συχνά ταυτόχρονα που κλινικά πια θεωρούνται σαν δυο απόψεις ενός και μόνο μηχανισμού.
Οι περισσότεροι άνθρωποι κάνουν επίμονες σκέψεις - "Μήπως άφησα τα φώτα του αυτοκινήτου αναμμένα;" "Κλείδωσα την εξώπορτα;". Καμιά φορά μας "κολλάει" μια μελωδία στο μυαλό για ώρες. Άλλα αυτές οι ενοχλητικά επίμονες σκέψεις δεν είναι τίποτα μπροστά στις έμμονες ιδέες των νευρωτικών που αποδιοργανώνουν την καθημερινή τους ζωή και τους κάνουν ανίκανους. Αυτού του είδους οι νευρωτικοί δεν μπορούν να συγκεντρώσουν την προσοχή τους σε τίποτα άλλο παρά μόνο στις έμμονες ιδέες που τους απασχολούν.
Οι έμμονες ιδέες του νευρωτικού ενεργούν αντισταθμιστικά ανάμεσα στα αισθήματα και τις πράξεις του. Αποτελούν ένα νέο είδος "πραγματικότητας" που πρέπει να αντιμετωπιστεί. Ο ψυχαναγκασμός διευκολύνει τη "μετάφραση" της έμμονης ιδέας σε συμπεριφορά που συχνά αποτελείται από επαναλαμβανόμενες, τελετουργικές πράξεις. Ένας ασθενής κάποτε πέρασε σχεδόν επτά ολόκληρους μήνες να σηκώνεται και να ξαπλώνει στο κρεβάτι του. Σηκωνόταν, διέσχιζε το δωμάτιο και μετά ξέχναγε τις αρχικές του κινήσεις. Πήγαινε πίσω στο κρεβάτι και ξανάρχιζε από την αρχή.
Για τον ψυχαναγκαστικό, η απασχόληση με περίπλοκες τελετουργίες του εξασφαλίζει ότι οι υποσυνείδητες και ανεπιθύμητες ορμές θα παραμείνουν απωθημένες. Μερικές τελετουργίες - όπως η εμμονη ανάγκη να "καθαριστεί" κανείς πλένοντας συνέχεια τα χέρια του - αποσκοπούν στο να απαλλάξουν το άτομο, συμβολικά, από αισθήματα ενοχής.
Αποφεύγοντας τα δυσάρεστα
Δεν σας έχει συμβεί ποτέ να "ξεχάσετε" το δυσάρεστο ραντεβού με τον οδοντογιατρό; Σκεφτήκατε ποτέ γιατί ξαφνικά πληθαίνουν οι απουσίες, λόγω αρρώστιας, από το σχολείο κατά την περίοδο των εξετάσεων;
Όλοι προσπαθούμε να αποφύγουμε δυσάρεστες καταστάσεις. Άλλα όταν αυτού του είδους η άμυνα φτάνει στα άκρα και περιλαμβάνει πραγματικές μυικές ή αισθητηριακές δυσλειτουργίες, τότε οι ψυχολόγοι την περιγράφουν σαν υστερική νεύρωση.
Μερικά χρόνια πριν, ένα νεαρό ζευγάρι απόχτησε το πρώτο του παιδί. Ο πατέρας, πηγαίνοντας στο νοσοκομείο για να δει το παιδί του για πρώτη φορά, είχε ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα και παρόλο που δεν είχε τραυματιστεί, τυφλώθηκε τελείως. Λεπτομερειακές οφθαλμολογικές εξετάσεις δεν μπόρεσαν να ανακαλύψουν καμιά οργανική αιτία για αυτή την τύφλωση. Τέσσερις μήνες αργότερα, ένας κλινικός ψυχολόγος έλυσε το μυστήριο.
Ο άντρας δεν ήθελε να κάνουν παιδί τον πρώτο χρόνο του γάμου τους και αισθάνθηκε μεγάλη πίκρα όταν η γυναίκα του έμεινε έγκυος εξαπατώντας τον. Μήπως χτύπησε επίτηδες με το αυτοκίνητό του γιατί δεν ήθελε να φτάσει στο νοσοκομείο; Μήπως τυφλώθηκε γιατί δεν ήθελε να δει το μωρό που ήταν η πηγή της πικρίας του; Όταν του προσφέρθηκε αυτή η ερμηνεία, ο άντρας, σαν από μαγεία, ξαναβρήκε το φως του.
Αυτό είναι ένα παράδειγμα υστερικής μετατροπής και δεν είναι μια μεμονωμένη περίπτωση. Υπάρχουν αμέτρητες περιπτώσεις ξαφνικής απώλειας ομιλίας, ακοής και αφής, χωρίς καμιά οργανική αιτία. Σε κάθε περίπτωση, τα υστερικά συμπτώματα διατηρούνται όσο παραμένουν άλυτες οι αιτίες που τα προκαλούν.
Ένας άλλος τρόπος για να εξαφανίσει κανείς ένα δυσάρεστο και αποτυχημένο παρελθόν είναι η αμνησία. Αυτός που πάσχει από αμνησία "αποκηρύσσει" τον εαυτό του για να αποφύγει την αβάσταχτη εσωτερική σύγκρουση. Προσφέρει στον εαυτό του μια ανοιχτή επιταγή για να αρχίσει μια καινούρια ζωή.
Μια ακόμα πιο ακραία περίπτωση διάσπασης είναι η πολλαπλή προσωπικότητα (που έχει γίνει πολύ γνωστή από το βιβλίο και την ταινία - Τα πρόσωπα της Εύας). Σε αυτή την περίπτωση δυο (ή καμιά φορά και περισσότερες) ξεχωριστές προσωπικότητες αναπτύσσονται και η καθεμιά κυριαρχεί με τη σειρά της στη ζωή του ατόμου. Συνήθως η κυριαρχική προσωπικότητα είναι εκ διαμέτρου αντίθετη από την άλλη. Δεν είναι σπάνιες εναλλαγές "καλής/κακής" ή "εξωστρεφούς/εσωστρεφούς" προσωπικότητας. Αυτές οι ανάλλαγες φαίνονται να συμβολίζουν τις εσωτερικές συγκρούσεις του ατόμου.
Η υποχονδρία είναι μια ακόμα μορφή νευρωτικής αντίδρασης. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν κατηγορηθεί (ή έχουν κατηγορήσει άλλους) ότι είναι υποχονδριακοί. Η κλινική υποχονδρία, όμως, είναι πολύ σοβαρό πρόβλημα και όσοι πάσχουν από αυτή είναι πραγματικά άρρωστοι. Ο υποχονδριακός έχει μια νοσηρή ανησυχία για οποιαδήποτε σωματική μικροαδιαθεσία, πιστεύοντας ότι είναι το πρώτο σημάδι μιας πολύ σοβαρής αρρώστιας. Μερικοί ψυχολόγοι πιστεύουν ότι οι υποχονδριακοί ικανοποιούνται με την " κακή υγεία" τους γιατί έτσι κερδίζουν "δευτερεύουσα προσοχή", όπως η συμπάθεια και η εξυπηρέτηση από τους άλλους. Ακόμα οι υποχονδριακοί αισθάνονται μεγάλη ανακούφιση όταν ανακαλύπτουν "τρομερά" συμπτώματα που επιβεβαιώνουν τις προβλέψεις τους για την επικείμενη καταστροφή τους. Έτσι ικανοποιούνται ότι είναι "σωματικά" και όχι ψυχικά άρρωστοι μια και η ψυχική αρρώστια είναι απαράδεκτη για τους περισσότερους ανθρώπους, ακόμα και τους υποχονδριακούς.
Τρελός από θλίψη;
Η καταθλιπτική νεύρωση χαρακτηρίζεται από διαστρέβλωση της πραγματικότητας, μεγαλοποίηση των προβλημάτων, απαισιοδοξία και έντονη θλίψη για αφύσικα μεγάλα χρονικά διαστήματα. Αυτή η νοσηρή κατάσταση συνοδεύεται από εριστικότατη, ανία, έλλειψη συγκέντρωσης, ύπνου και όρεξης, κακή εικόνα του εαυτού του και, τελικά, κακή σωματική υγεία.
Η νευρωτική κατάθλιψη συνήθως δημιουργείται σαν αποτέλεσμα απώλειας αγαπημένου προσώπου, αποτυχίας ή ακόμα και συνεχούς διάψευσης προσδοκιών. Υπάρχει πολύ λίγη (ή καθόλου) σχέση ανάμεσα στα πραγματικά γεγονότα και στην υποκειμενική αξιολόγηση τους από το άτομο. Για τον καταθλιπτικό η υποκειμενική πραγματικότητα είναι η μόνη πραγματικότητα και έχει πάντα αποχρώσεις μοιρολατρίας, δυστυχίας και πόνου. Πολύ συχνά οι καταθλιπτικοί πίνουν και παίρνουν χάπια μόνο και μόνο για να μπορέσουν να "βγάλουν" τη μέρα τους.
Τα σκαμπανεβάσματα
Στις μανιο-καταθλιπτικές διαταραχές, κρίσεις βαριάς κατάθλιψης εναλλάσσονται με περιόδους μανίας (αν και σε μερικές περιπτώσεις εκδηλώνεται μόνο η μια από τις δυο καταστάσεις). Στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν είναι μια συνεχής αρρώστια - οι μισοί περίπου μανιο-καταθλιπτικοί είχαν μόνο μια κρίση στη ζωή τους, άλλοι όμως μπορεί να είχαν επαναλαμβανόμενες κρίσεις μέσα σε ένα ορισμένο χρονικό διάστημα.
Η μανιακή φάση χαρακτηρίζεται από ζωηρή συμπεριφορά, ενθουσιασμό, αυξημένη ευστροφία και αισθητηριακή αντίληψη (τα φώτα μπορεί να λάμπουν πιο πολύ, οι ήχοι να είναι δυνατότεροι), πολλή κίνηση και μεγάλη αυτοπεποίθηση. Αυτά τα συμπτώματα ίσως μοιάζουν πολύ θετικά, άλλα μπορούν ξαφνικά να αντικατασταθούν από έντονη μανία συνοδευόμενη από σύγχυση, παραλήρημα παντογνωσίας και παντοδυναμίας, αναισθησία προς τους άλλους, επιθετικότητα (κυρίως σαν αντίδραση στην οποιαδήποτε κριτική), και παραισθήσεις. Αυτή η φάση μπορεί να είναι μια προσπάθεια του ατόμου να αποφύγει το καταθλιπτικό μέρος του κύκλου, και χειροτερεύει καθώς το άτομο καταλαμβάνεται από απόγνωση.
Η άλλη φάση, η κατάθλιψη, φέρνει συναισθήματα ανικανότητας και απελπισίας που μπορεί σταδιακά, να χειροτερέψουν. Κουρασμένος από την αϋπνία - οι καταθλιπτικοί κοιμούνται το πολύ πέντε ώρες - και την αναπόφευκτη εξάντληση, ο καταθλιπτικός χάνει κάθε δύναμη για δράση και βασανίζεται από έμμονες σκέψεις αμαρτημάτων και θανάτου. Η αυτοκτονία είναι ένας πραγματικός κίνδυνος, ιδιαίτερα όταν περάσει η μεγάλη κρίση και το άτομο έχει ξαναβρεί λίγη ενεργητικότητα. Πριν από αυτό το στάδιο μπορεί να ήταν τόσο καταπτοημένο το άτομο που να μην είχε την ενεργητικότητα ούτε να αυτοκτονήσει.
Πολλές περιπτώσεις μανιο-κατάθλιψης θεωρούνται τώρα σαν αποτέλεσμα βιοχημικής ανισορροπίας και ίσως ακόμα να είναι και εν μέρει κληρονομική. Άλλα μπορεί ακόμα να συσχετιστεί με υπερφόρτωση ευθυνών στην παιδική ηλικία. Πολύ συχνά θεραπεύεται με χημειοθεραπεία, που καμιά φορά δίνεται και προληπτικά.
Για τους περισσότερους ανθρώπους που πάσχουν από φοβίες, τα φοβικά αντικείμενα δεν αποφεύγονται εύκολα. Στην πραγματικότητα, η φοβία αλλάζει τελείως τον τρόπο ζωής τους. Η προοπτική να βγουν έξω, να διασχίσουν το δρόμο, να δουν ένα πουλί ή μια αράχνη μπορεί να τους τρομοκρατεί τόσο ώστε να τους αναγκάσει να μην κάνουν απολύτως τίποτα - πράγμα που ίσως να είναι και ο ουσιαστικός λόγος ύπαρξης της φοβίας.
Άλλα οι συμπεριφοριστές έχουν πετύχει να θεραπεύσουν ένα μεγάλο αριθμό φοβικών. Παράδειγμα οι άνθρωποι που φοβούνται να ταξιδέψουν με το τραίνο. Η θεραπεία ξεκινά με ένα ομαδικό ταξίδι με το τραίνο και με τη συνοδεία του θεραπευτή, μετά χωρίς αυτόν άλλα με τα άλλα μελή της ομάδας όπου θα μπορούν να αλληλοβοηθηθούν και να αντιμετωπίσουν το άγχος τους. Τέλος θα ταξιδέψουν μόνοι τους, ο καθένας χωριστά. Υπάρχει βέβαια ο κίνδυνος να θεραπευτεί ένα σύμπτωμα και κάποιο άλλο να πάρει τη θέση του (εξαφανίζεται η φοβία του τραίνου και εμφανίζεται φοβία για το χιόνι). Άλλα, γενικά τέτοια συμπτωματολογική θεραπεία φαίνεται να έχει επιτυχία γιατί το σύμπτωμα είναι πολύ έντονα συνδεδεμένο με το πραγματικό πρόβλημα.
Έμμονη συμπεριφορά
Ένα άλλο είδος νευρωτικής συμπεριφοράς, που θεωρείται ότι πηγάζει από συναισθήματα ενοχής και απωθημένες επιθυμίες, είναι η ψυχαναγκαστική νεύρωση που ενσωματώνει δυο ξεχωριστές αντιδράσεις. Παρατηρούνται τόσο συχνά ταυτόχρονα που κλινικά πια θεωρούνται σαν δυο απόψεις ενός και μόνο μηχανισμού.
Οι περισσότεροι άνθρωποι κάνουν επίμονες σκέψεις - "Μήπως άφησα τα φώτα του αυτοκινήτου αναμμένα;" "Κλείδωσα την εξώπορτα;". Καμιά φορά μας "κολλάει" μια μελωδία στο μυαλό για ώρες. Άλλα αυτές οι ενοχλητικά επίμονες σκέψεις δεν είναι τίποτα μπροστά στις έμμονες ιδέες των νευρωτικών που αποδιοργανώνουν την καθημερινή τους ζωή και τους κάνουν ανίκανους. Αυτού του είδους οι νευρωτικοί δεν μπορούν να συγκεντρώσουν την προσοχή τους σε τίποτα άλλο παρά μόνο στις έμμονες ιδέες που τους απασχολούν.
Οι έμμονες ιδέες του νευρωτικού ενεργούν αντισταθμιστικά ανάμεσα στα αισθήματα και τις πράξεις του. Αποτελούν ένα νέο είδος "πραγματικότητας" που πρέπει να αντιμετωπιστεί. Ο ψυχαναγκασμός διευκολύνει τη "μετάφραση" της έμμονης ιδέας σε συμπεριφορά που συχνά αποτελείται από επαναλαμβανόμενες, τελετουργικές πράξεις. Ένας ασθενής κάποτε πέρασε σχεδόν επτά ολόκληρους μήνες να σηκώνεται και να ξαπλώνει στο κρεβάτι του. Σηκωνόταν, διέσχιζε το δωμάτιο και μετά ξέχναγε τις αρχικές του κινήσεις. Πήγαινε πίσω στο κρεβάτι και ξανάρχιζε από την αρχή.
Για τον ψυχαναγκαστικό, η απασχόληση με περίπλοκες τελετουργίες του εξασφαλίζει ότι οι υποσυνείδητες και ανεπιθύμητες ορμές θα παραμείνουν απωθημένες. Μερικές τελετουργίες - όπως η εμμονη ανάγκη να "καθαριστεί" κανείς πλένοντας συνέχεια τα χέρια του - αποσκοπούν στο να απαλλάξουν το άτομο, συμβολικά, από αισθήματα ενοχής.
Αποφεύγοντας τα δυσάρεστα
Δεν σας έχει συμβεί ποτέ να "ξεχάσετε" το δυσάρεστο ραντεβού με τον οδοντογιατρό; Σκεφτήκατε ποτέ γιατί ξαφνικά πληθαίνουν οι απουσίες, λόγω αρρώστιας, από το σχολείο κατά την περίοδο των εξετάσεων;
Όλοι προσπαθούμε να αποφύγουμε δυσάρεστες καταστάσεις. Άλλα όταν αυτού του είδους η άμυνα φτάνει στα άκρα και περιλαμβάνει πραγματικές μυικές ή αισθητηριακές δυσλειτουργίες, τότε οι ψυχολόγοι την περιγράφουν σαν υστερική νεύρωση.
Μερικά χρόνια πριν, ένα νεαρό ζευγάρι απόχτησε το πρώτο του παιδί. Ο πατέρας, πηγαίνοντας στο νοσοκομείο για να δει το παιδί του για πρώτη φορά, είχε ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα και παρόλο που δεν είχε τραυματιστεί, τυφλώθηκε τελείως. Λεπτομερειακές οφθαλμολογικές εξετάσεις δεν μπόρεσαν να ανακαλύψουν καμιά οργανική αιτία για αυτή την τύφλωση. Τέσσερις μήνες αργότερα, ένας κλινικός ψυχολόγος έλυσε το μυστήριο.
Ο άντρας δεν ήθελε να κάνουν παιδί τον πρώτο χρόνο του γάμου τους και αισθάνθηκε μεγάλη πίκρα όταν η γυναίκα του έμεινε έγκυος εξαπατώντας τον. Μήπως χτύπησε επίτηδες με το αυτοκίνητό του γιατί δεν ήθελε να φτάσει στο νοσοκομείο; Μήπως τυφλώθηκε γιατί δεν ήθελε να δει το μωρό που ήταν η πηγή της πικρίας του; Όταν του προσφέρθηκε αυτή η ερμηνεία, ο άντρας, σαν από μαγεία, ξαναβρήκε το φως του.
Αυτό είναι ένα παράδειγμα υστερικής μετατροπής και δεν είναι μια μεμονωμένη περίπτωση. Υπάρχουν αμέτρητες περιπτώσεις ξαφνικής απώλειας ομιλίας, ακοής και αφής, χωρίς καμιά οργανική αιτία. Σε κάθε περίπτωση, τα υστερικά συμπτώματα διατηρούνται όσο παραμένουν άλυτες οι αιτίες που τα προκαλούν.
Ένας άλλος τρόπος για να εξαφανίσει κανείς ένα δυσάρεστο και αποτυχημένο παρελθόν είναι η αμνησία. Αυτός που πάσχει από αμνησία "αποκηρύσσει" τον εαυτό του για να αποφύγει την αβάσταχτη εσωτερική σύγκρουση. Προσφέρει στον εαυτό του μια ανοιχτή επιταγή για να αρχίσει μια καινούρια ζωή.
Μια ακόμα πιο ακραία περίπτωση διάσπασης είναι η πολλαπλή προσωπικότητα (που έχει γίνει πολύ γνωστή από το βιβλίο και την ταινία - Τα πρόσωπα της Εύας). Σε αυτή την περίπτωση δυο (ή καμιά φορά και περισσότερες) ξεχωριστές προσωπικότητες αναπτύσσονται και η καθεμιά κυριαρχεί με τη σειρά της στη ζωή του ατόμου. Συνήθως η κυριαρχική προσωπικότητα είναι εκ διαμέτρου αντίθετη από την άλλη. Δεν είναι σπάνιες εναλλαγές "καλής/κακής" ή "εξωστρεφούς/εσωστρεφούς" προσωπικότητας. Αυτές οι ανάλλαγες φαίνονται να συμβολίζουν τις εσωτερικές συγκρούσεις του ατόμου.
Η υποχονδρία είναι μια ακόμα μορφή νευρωτικής αντίδρασης. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν κατηγορηθεί (ή έχουν κατηγορήσει άλλους) ότι είναι υποχονδριακοί. Η κλινική υποχονδρία, όμως, είναι πολύ σοβαρό πρόβλημα και όσοι πάσχουν από αυτή είναι πραγματικά άρρωστοι. Ο υποχονδριακός έχει μια νοσηρή ανησυχία για οποιαδήποτε σωματική μικροαδιαθεσία, πιστεύοντας ότι είναι το πρώτο σημάδι μιας πολύ σοβαρής αρρώστιας. Μερικοί ψυχολόγοι πιστεύουν ότι οι υποχονδριακοί ικανοποιούνται με την " κακή υγεία" τους γιατί έτσι κερδίζουν "δευτερεύουσα προσοχή", όπως η συμπάθεια και η εξυπηρέτηση από τους άλλους. Ακόμα οι υποχονδριακοί αισθάνονται μεγάλη ανακούφιση όταν ανακαλύπτουν "τρομερά" συμπτώματα που επιβεβαιώνουν τις προβλέψεις τους για την επικείμενη καταστροφή τους. Έτσι ικανοποιούνται ότι είναι "σωματικά" και όχι ψυχικά άρρωστοι μια και η ψυχική αρρώστια είναι απαράδεκτη για τους περισσότερους ανθρώπους, ακόμα και τους υποχονδριακούς.
Τρελός από θλίψη;
Η καταθλιπτική νεύρωση χαρακτηρίζεται από διαστρέβλωση της πραγματικότητας, μεγαλοποίηση των προβλημάτων, απαισιοδοξία και έντονη θλίψη για αφύσικα μεγάλα χρονικά διαστήματα. Αυτή η νοσηρή κατάσταση συνοδεύεται από εριστικότατη, ανία, έλλειψη συγκέντρωσης, ύπνου και όρεξης, κακή εικόνα του εαυτού του και, τελικά, κακή σωματική υγεία.
Η νευρωτική κατάθλιψη συνήθως δημιουργείται σαν αποτέλεσμα απώλειας αγαπημένου προσώπου, αποτυχίας ή ακόμα και συνεχούς διάψευσης προσδοκιών. Υπάρχει πολύ λίγη (ή καθόλου) σχέση ανάμεσα στα πραγματικά γεγονότα και στην υποκειμενική αξιολόγηση τους από το άτομο. Για τον καταθλιπτικό η υποκειμενική πραγματικότητα είναι η μόνη πραγματικότητα και έχει πάντα αποχρώσεις μοιρολατρίας, δυστυχίας και πόνου. Πολύ συχνά οι καταθλιπτικοί πίνουν και παίρνουν χάπια μόνο και μόνο για να μπορέσουν να "βγάλουν" τη μέρα τους.
Τα σκαμπανεβάσματα
Στις μανιο-καταθλιπτικές διαταραχές, κρίσεις βαριάς κατάθλιψης εναλλάσσονται με περιόδους μανίας (αν και σε μερικές περιπτώσεις εκδηλώνεται μόνο η μια από τις δυο καταστάσεις). Στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν είναι μια συνεχής αρρώστια - οι μισοί περίπου μανιο-καταθλιπτικοί είχαν μόνο μια κρίση στη ζωή τους, άλλοι όμως μπορεί να είχαν επαναλαμβανόμενες κρίσεις μέσα σε ένα ορισμένο χρονικό διάστημα.
Η μανιακή φάση χαρακτηρίζεται από ζωηρή συμπεριφορά, ενθουσιασμό, αυξημένη ευστροφία και αισθητηριακή αντίληψη (τα φώτα μπορεί να λάμπουν πιο πολύ, οι ήχοι να είναι δυνατότεροι), πολλή κίνηση και μεγάλη αυτοπεποίθηση. Αυτά τα συμπτώματα ίσως μοιάζουν πολύ θετικά, άλλα μπορούν ξαφνικά να αντικατασταθούν από έντονη μανία συνοδευόμενη από σύγχυση, παραλήρημα παντογνωσίας και παντοδυναμίας, αναισθησία προς τους άλλους, επιθετικότητα (κυρίως σαν αντίδραση στην οποιαδήποτε κριτική), και παραισθήσεις. Αυτή η φάση μπορεί να είναι μια προσπάθεια του ατόμου να αποφύγει το καταθλιπτικό μέρος του κύκλου, και χειροτερεύει καθώς το άτομο καταλαμβάνεται από απόγνωση.
Η άλλη φάση, η κατάθλιψη, φέρνει συναισθήματα ανικανότητας και απελπισίας που μπορεί σταδιακά, να χειροτερέψουν. Κουρασμένος από την αϋπνία - οι καταθλιπτικοί κοιμούνται το πολύ πέντε ώρες - και την αναπόφευκτη εξάντληση, ο καταθλιπτικός χάνει κάθε δύναμη για δράση και βασανίζεται από έμμονες σκέψεις αμαρτημάτων και θανάτου. Η αυτοκτονία είναι ένας πραγματικός κίνδυνος, ιδιαίτερα όταν περάσει η μεγάλη κρίση και το άτομο έχει ξαναβρεί λίγη ενεργητικότητα. Πριν από αυτό το στάδιο μπορεί να ήταν τόσο καταπτοημένο το άτομο που να μην είχε την ενεργητικότητα ούτε να αυτοκτονήσει.
Πολλές περιπτώσεις μανιο-κατάθλιψης θεωρούνται τώρα σαν αποτέλεσμα βιοχημικής ανισορροπίας και ίσως ακόμα να είναι και εν μέρει κληρονομική. Άλλα μπορεί ακόμα να συσχετιστεί με υπερφόρτωση ευθυνών στην παιδική ηλικία. Πολύ συχνά θεραπεύεται με χημειοθεραπεία, που καμιά φορά δίνεται και προληπτικά.
