Ας δούμε λοιπόν πως συνδέονται οι διάφορες σωματικές λειτουργίες με την εξαρτημένη μάθηση. Μέχρι πρόσφατα πίστευαν ότι μένουν ανεπηρέαστες. Ο ψυχολόγος Νήλ Μίλλερ, σημαντικός επιστήμονας στον τομέα της εξαρτημένης μάθησης, υπέδειξε ότι οι διαφορές ανάμεσα στην κλασική και τη συντελεστική εξαρτημένη μάθηση είναι μάλλον επιφανειακές. Ο Μίλλερ και οι συνεργάτες του απέδειξαν με θεαματικό τρόπο ότι οι αυτόματες λειτουργείς μπορούν να ελεγχθούν από την εξαρτημένη μάθηση είτε κλασική είτε συντελεστική. Σε εργαστηριακά πειράματα, τα ποντίκια έμαθαν να ελέγχουν την πίεσή τους, το ρυθμό της καρδιάς τους, τις συσπάσεις του στομαχιού, ακόμα και τη λειτουργία των εντέρων. Σε άλλα πειράματα έμαθαν να στέλνουν αίμα στο ένα αφτί και όχι στο άλλο.
Η δουλειά του Μίλλερ άνοιξε τις πόρτες στη διερεύνηση της βιοεπανατροφοδότησης. Είναι πολύ νωρίς για την εφαρμογή αυτών των ικανοτήτων σε θεραπευτικά πλαίσια. Άλλα η έρευνα υπόσχεται μια μεγαλύτερη κατανόηση φαινομένων όπως είναι οι αλλαγές στα στάδια του συνειδητού, ή αυτό-γνωσία και ο αυτό-έλεγχος.
Οι τεχνικές της βιοεπανατροφοδότησης έχουν πολλά να πάρουν από την Ανατολή, ειδικά από τους πολιτισμούς που δίνουν έμφαση στην "αυτοσυγκέντρωση" που μπορεί να ελέγξει τις αυτόνομες σωματικές λειτουργίες. Ύστερα από χρόνια μελέτης και αφοσίωσης οι Γιόγκι και οι δάσκαλοι του Ζέν καταφέρνουν να ελέγχουν τα κύματα του εγκεφάλου τους, το χτύπο της καρδιάς τους, τη θερμοκρασία του σώματός τους. Οι επιστήμονες της Δύσης πειραματιζόμενοι πάνω σε αυτές τις ικανότητες, έμαθαν πολλά από την καθημερινή άσκηση των βουδιστών Ζέν.
Οι ψυχολόγοι είχαν υποθέσει ότι οι μοναχοί του Ζέν θα έπρεπε να δείχνουν τα φυσιολογικά ανάλογα της προσοχής και της εγρήγορσης ενώ βρισκόντουσαν σε περισυλλογή. Με ψυχοφυσιολογικούς όρους αυτά αντιπροσωπεύονται με υψηλή συχνότητα άλφα ρυθμού του εγκεφάλου (προσοχή) και συνεχή ανταπόκριση σε εξωτερικά ερεθίσματα (εγρήγορση). Και οι δυο αυτές υποθέσεις επιβεβαιώθηκαν με πειράματα. Οι μοναχοί του Ζέν έδειξαν υψηλή συχνότητα άλφα ρυθμού και αντιδρούσαν πάντα σε κάθε καινούρια παρουσίαση ενός συγκεκριμένου ερεθίσματος, ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που αντέδρασαν και στην πρώτη παρουσίαση.
Τα σκυλιά του Παβλώφ, οι αργοπορημένοι εργάτες και τα κακομαθημένα παιδιά μπορεί να φαίνονται σαν περιπτώσεις άσχετες μεταξύ τους, άλλα είδαμε ότι έχουν ένα κοινό σημείο, την εξαρτημένη μάθηση. Είδαμε επίσης ότι η εξαρτημένη μάθηση μπορεί να γίνει και χωρίς τη δική μας συνειδητή προσπάθεια. Ο κοινός παρονομαστής σε όλες τις προσεγγίσεις της μάθησης είναι η προσπάθειά μας να καταλάβουμε και να κατανοήσουμε. Αναζητούμε σχήματα, κλειδιά και κώδικες που τη διευκολύνουν. Μαθαίνουμε καινούρια πράγματα και τα συνδέουμε με αυτά που ήδη ξέρουμε. Ψάχνουμε για λογική και τάξη στις διεργασίες της μάθησης. Στην πραγματικότητα μαθαίνουμε πως να ερμηνεύσουμε τον κόσμο μας.
Αναπόσπαστο μέρος αυτής της διεργασίας είναι η ικανότητά μας να αποθηκεύσουμε τις εμπειρίες μας και να τις ανασύρουμε μόλις χρειαστεί. Κατά τη μάθηση, ο εγκέφαλος επιδίδεται σε διάφορες δραστηρίοτητες που ίσως αφήνουν αναλλοίωτα ίχνη - πληροφορίες που μπορούμε να ξαναχρησιμοποιήσουμε. Αυτές οι πληροφορίες "αποθηκεύονται" στη μνήμη.
Η δουλειά του Μίλλερ άνοιξε τις πόρτες στη διερεύνηση της βιοεπανατροφοδότησης. Είναι πολύ νωρίς για την εφαρμογή αυτών των ικανοτήτων σε θεραπευτικά πλαίσια. Άλλα η έρευνα υπόσχεται μια μεγαλύτερη κατανόηση φαινομένων όπως είναι οι αλλαγές στα στάδια του συνειδητού, ή αυτό-γνωσία και ο αυτό-έλεγχος.
Οι τεχνικές της βιοεπανατροφοδότησης έχουν πολλά να πάρουν από την Ανατολή, ειδικά από τους πολιτισμούς που δίνουν έμφαση στην "αυτοσυγκέντρωση" που μπορεί να ελέγξει τις αυτόνομες σωματικές λειτουργίες. Ύστερα από χρόνια μελέτης και αφοσίωσης οι Γιόγκι και οι δάσκαλοι του Ζέν καταφέρνουν να ελέγχουν τα κύματα του εγκεφάλου τους, το χτύπο της καρδιάς τους, τη θερμοκρασία του σώματός τους. Οι επιστήμονες της Δύσης πειραματιζόμενοι πάνω σε αυτές τις ικανότητες, έμαθαν πολλά από την καθημερινή άσκηση των βουδιστών Ζέν.
Οι ψυχολόγοι είχαν υποθέσει ότι οι μοναχοί του Ζέν θα έπρεπε να δείχνουν τα φυσιολογικά ανάλογα της προσοχής και της εγρήγορσης ενώ βρισκόντουσαν σε περισυλλογή. Με ψυχοφυσιολογικούς όρους αυτά αντιπροσωπεύονται με υψηλή συχνότητα άλφα ρυθμού του εγκεφάλου (προσοχή) και συνεχή ανταπόκριση σε εξωτερικά ερεθίσματα (εγρήγορση). Και οι δυο αυτές υποθέσεις επιβεβαιώθηκαν με πειράματα. Οι μοναχοί του Ζέν έδειξαν υψηλή συχνότητα άλφα ρυθμού και αντιδρούσαν πάντα σε κάθε καινούρια παρουσίαση ενός συγκεκριμένου ερεθίσματος, ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που αντέδρασαν και στην πρώτη παρουσίαση.
Τα σκυλιά του Παβλώφ, οι αργοπορημένοι εργάτες και τα κακομαθημένα παιδιά μπορεί να φαίνονται σαν περιπτώσεις άσχετες μεταξύ τους, άλλα είδαμε ότι έχουν ένα κοινό σημείο, την εξαρτημένη μάθηση. Είδαμε επίσης ότι η εξαρτημένη μάθηση μπορεί να γίνει και χωρίς τη δική μας συνειδητή προσπάθεια. Ο κοινός παρονομαστής σε όλες τις προσεγγίσεις της μάθησης είναι η προσπάθειά μας να καταλάβουμε και να κατανοήσουμε. Αναζητούμε σχήματα, κλειδιά και κώδικες που τη διευκολύνουν. Μαθαίνουμε καινούρια πράγματα και τα συνδέουμε με αυτά που ήδη ξέρουμε. Ψάχνουμε για λογική και τάξη στις διεργασίες της μάθησης. Στην πραγματικότητα μαθαίνουμε πως να ερμηνεύσουμε τον κόσμο μας.
Αναπόσπαστο μέρος αυτής της διεργασίας είναι η ικανότητά μας να αποθηκεύσουμε τις εμπειρίες μας και να τις ανασύρουμε μόλις χρειαστεί. Κατά τη μάθηση, ο εγκέφαλος επιδίδεται σε διάφορες δραστηρίοτητες που ίσως αφήνουν αναλλοίωτα ίχνη - πληροφορίες που μπορούμε να ξαναχρησιμοποιήσουμε. Αυτές οι πληροφορίες "αποθηκεύονται" στη μνήμη.
